Hoe kies je een instrument?
Een piano aanschaffen doe je niet even tussendoor. Daar moet je goed over nadenken. Het is immers
- een groot instrument
- vrij kostbaar en …
- … het is iets waar je natuurlijk zo lang mogelijk mee wil doen.
Naast akoestische (houten) piano’s* zijn er natuurlijk ook digitale piano’s te koop. Beide instrumenten hebben hun voor- en nadelen, die ik in dit blogje op een rij zal zetten. Hopelijk helpt het je bij het maken van een keuze bij de aanschaf van je (nieuwe) piano.
Even terzijde: een keyboard is geen piano. Een keyboard is een, wel … een keyboard 🙂 – Grootste verschil met een piano is dat een keyboard lichte toetsen heet (licht in: niet zwaar). Als je op een keyboard speelt, krijg je geen terugkoppeling van je aanslag als je speelt. Het lijkt dan ook alsof je knopjes indrukt, in plaats van toetsen aanslaat.
Een keyboard kan echter wel een (tijdelijke) oplossing zijn als je begint met pianoles. Een keyboard is namelijk (tweedehands) goedkoop in aanschaf en volop te vinden op bijvoorbeeld Marktplaats. Mocht je een keyboard willen kopen, dan kan ik je adviseren om er eentje te kopen van minimaal 61, maar bij grote voorkeur 73 toetsen. Mocht je meer informatie willen over keyboards, laat dan een commentaar achter of stuur me een mailtje: fred@jazzappa.com
* waar verder in dit artikel staat ‘piano’ bedoel ik een akoestische piano (of vleugel), dus geen digitale
Budget
Zodra je hebt besloten dat je een instrument wilt aanschaffen, bedenk dan hoeveel geld je uit wilt geven. Zoals met veel nieuwe spullen vaak geldt: hoe duurder, hoe beter. En dat is met piano’s, zeker nieuwe, ook zo. Bij gebruikte piano’s is het meer zoals het is bij auto’s. Je kunt geluk hebben en een hele goede tweedehands auto kopen voor weinig, of je koopt een barrel.
Om een beetje een idee te geven van de prijzen van een goede nieuwe piano, moet je een rekenen op een bedrag vanaf 2500 euro. Een goede digitale piano koop je vanaf ongeveer 800 euro.
Tweedehands zijn piano’s vaak erg aantrekkelijk geprijsd. Vaak omdat mensen, zodra ze besloten hebben afstand te doen van hun piano, er graag snel vanaf willen. Bijvoorbeeld omdat ze een nieuwe kast in de huiskamer willen. Marktplaats staat er dan ook vol mee. Soms geven mensen hun piano zelfs voor niets weg – zolang ze er maar vanaf zijn. Hiermee kun je natuurlijk veel geluk hebben, maar evenzogoed enorme pech.
Tweedehands digitale piano’s zijn op Marktplaats echter in veel mindere mate beschikbaar. Dit komt omdat als ze nog goed zijn, mensen hem vaak niet weg willen doen en als ze kapot zijn, niemand ze wil hebben. Een goede digitale piano gaat, bij normaal gebruik, dan ook helemaal niet stuk. Ik heb zelf een aantal keyboards uit eind jaren ’70 (destijds met mijn vader gekocht) en die doen het nog allemaal. En op een keyboard zitten doorgaans veel meer knopjes en functies (die dus kapot zouden kunnen gaan) en daarbij zijn ze heel licht en veel minder stevig dan een digitale piano.
Klank
Elke piano (akoestisch en digitaal) heeft een eigen karakteristieke klank. Kun je die klank bij een digitale piano nog aanpassen, kan dat bij een piano niet. Voorkeur (voorliefde, zelfs) voor een bepaalde klank is heel erg persoonlijk en daarom ook cruciaal voor de keuze van je instrument. Je zult die klank immers bij elke toon horen.
Wil je graag een akoestische piano kopen, dan zul je er altijd eerst op moeten spelen en luisteren of je de klank mooi vindt. Als je het lastig vindt om hierover een mening te vormen – ga dan eens naar een (goede) pianozaak, waar je ongestoord allerlei verschillende piano’s mag proberen. Neem hiervoor alle tijd (een halve of hele dag .. of zelfs een paar dagen) en neem een briefje mee, waar je de namen van de piano’s opschrijft en wat je van de klank vond.
Een piano kopen is geen flauwekul en je moet je dus goed bewust zijn van je eigen voorkeur voor klank. Een digitale piano heeft vaak een scala aan verschillende geluiden, maar belangrijk is dat je het pianogeluid van het apparaat mooi vindt.
Aanslag
De aanslag van de toetsen (het gevoel wat je krijgt als je de toetsen indrukt) is ook heel erg belangrijk. Deze aanslag moet voor elke toets hetzelfde zijn, zodat je weet hoe hard je de toets moet indrukken. De aanslaggevoeligheid, zoals dat heet, verschilt per instrument – en zeker bij akoestische piano’s. Nogmaals, ook hiervoor is het van groot belang dat je je eerst uitgebreid oriënteert voordat je tot kopen overgaat.
Wat ik hier als opmerking nog wel aan toe wil voegen is dat de klank beduidend belangrijker dan de aanslag. Zeker als je pas begint met spelen, zul je eerst nog je eigen voorkeur voor aanslag moeten vinden. Daarbij is de aanslaggevoeligheid op zowel piano’s als digitale piano’s bij te stellen.
Soorten piano’s en digitale piano’s
Er zijn verschillende soorten piano’s en digitale piano’s. Van de piano’s zijn de meeste bekende natuurlijk de (staande) piano en de vleugel. Bij de digitale piano’s heb je, onder meer, keyboards, stage piano’s, (compact) digitale piano’s en synthesizers. En voor zowel de piano’s als de digitale piano’s is er tussen alle bovengenoemde ook weer een heleboel onderscheid te maken. Om al deze verschillen hier op te noemen zou het een erg lang artikel maken, dus dat bewaar ik graag voor een volgende nieuwsbrief.
Wat betreft de piano bedoel ik hier de ‘standaard’ piano (en/of vleugel), met volgende kenmerken:
- 88 toetsen
- akoestisch (van hout en metaal)
- geheel mechanisch
En wat betreft de digitale piano minimaal het volgende:
- 76 of 88 gewogen toetsen
- een digitale piano met gewogen toetsen hebben een gewichtje in elke toets, die er voor zorgt dat de aanslag (het indrukken) van de toetsen voelt als een echte piano. Digitale piano’s zonder gewogen toetsen zijn keyboards, synthesizers en/of Master Keyboards – deze worden in dit artikel niet behandeld.
Voordelen van een akoestische piano
Er vanuit gaande dat de piano gestemd is, in jouw oren mooi klinkt en een fijne aanslag heeft, heeft een akoestische piano als allergrootste voordeel de akoestische klank. Het geluid van de trillende snaren, die via de houten klankkast de ruimte in gestuurd worden. Het vilten hamertje wat tegen de snaren slaat en de natuurlijke galm. Een prachtig, uniek geluid. Elke piano is anders en heeft zijn eigen klank, aanslag en uitstraling.
Daarnaast is het een mooi meubelstuk. Ook behoudt een piano, bij fatsoenlijk onderhoud, altijd zijn waarde.
Een piano is mechanisch, dat betekent dat alle onderdelen te repareren, dan wel vervangbaar zijn. Een pianostemmer kan, naast het instrument stemmen, vaak ook kleine reparaties uitvoeren.
Een piano is gewoon heel erg cool.
Nadelen van een akoestische piano
Naast voordelen, heeft een akoestische piano ook nadelen. Het instrument is zwaar en dus niet handig te verplaatsen. En een piano heeft onderhoud nodig. Afhankelijk van de piano, moet hij minstens eenmaal per jaar, maar bij voorkeur tweemaal, gestemd worden. Gemiddeld kost dit 85 euro per stembeurt.
Het geluid van een piano is prachtig, maar voor de buren soms ook wel eens te luid. Er zijn piano’s met studiepedaal of silencer-systeem. En ook al is dit voor de buren een stuk prettiger, is het niet optimaal voor je studie – omdat je eigenlijk alleen je vingers traint, en niet je gehoor (minstens zo belangrijk, zo niet belangrijker).
Een piano verkopen is ook niet altijd even eenvoudig, zeker niet als je er haast bij hebt. Ook al houdt een akoestisch piano zijn waarde, er moet wel iemand interesse hebben natuurlijk.
De prijs van een goede akoestische piano ligt over het algemeen vrij hoog. Je kunt geluk hebben als je via Marktplaats een goede piano op de kop kunt tikken – maar evengoed heb je daarbij veel pech. Mocht je overwegen een akoestische piano te kopen, dan wil ik je daarbij graag helpen. Met oriënteren en advies. Ook hoor ik regelmatig van mensen uit mijn omgeving die een piano te koop hebben en waarvan ik durf te zeggen wat ze waard zijn. Dus, aarzel niet en laat het even weten.
Voordelen van een digitale piano
Een digitale piano kent een heleboel voordelen. Dat begint al met de prijs. Voor vanaf ongeveer 800 euro koop je een hele goede nieuwe digitale piano.
Afhankelijk van het model, heeft een digitale piano, naast pianogeluiden, ook een scala aan andere geluiden en opties. Zoals ingebouwde metronoom, opnamefuncties, automatische begeleiding (pianist styles) en nog veel meer.
Een digitale piano is veel mobieler dan een piano en je kunt hem dus zonder al te veel moeite verplaatsen, opbergen of zelfs meenemen.
En het feit dat je met koptelefoon op kunt oefenen, zodat je je buren en/of huisgenoten niet lastig valt, is natuurlijk helemaal een pré.
Daarbij hebben de meeste digitale piano’s ook een MIDI-uitgang. Hiermee kun je je de digitale piano ook gebruiken als zogenaamd Master Keyboard. Dat wil zeggen dat je het instrument aan je computer (en of andere externe module) kunt koppelen en op deze manier kun je alles wat je speelt op je computer opnemen en bewerken.
Een nieuwe digitale piano kun je eenvoudig online bestellen. En tegenwoordig heb je het instrument dan doorgaans de volgende dag al in huis. Standaard 2 of 3 jaar fabrieksgarantie en soms ook de mogelijkheid tot gespreid betalen. Alles bij elkaar eigenlijk alleen maar voordelen. Toch zijn er ook een aantal nadelen op te noemen.
Nadelen van een digitale piano
Het grootste nadeel is het geluid. Ook al is je digitale piano nog zo mooi, klinken zoals een echte piano zal het nooit. Dat ligt niet aan de fabrikanten, maar puur en alleen aan het feit dat – in tegenstelling tot bij een akoestische piano – ontbreekt aan boventonen. “Een boventoon is een geluidscomponent waarvan de frequentie hoger ligt dan de door het oor waargenomengrondtoon van dat geluid. Vaak zijn boventonen ‘harmonisch’, dat wil zeggen dat hun frequenties aliquoten, geheleveelvouden, zijn van de grondtoon.” Een vrij technisch verhaal, maar het komt neer op het volgende: elke toets die je aanslaat op een akoestische piano, veroorzaakt een trilling van de snaar die je aanslaat. Deze vibraties klinken (soms hoorbaarder dan anders) door in een aantal andere snaren. Dit creëert het warme en volle geluid van de akoestische piano. En hoe groter de piano (vleugel), hoe sterker deze boventonen zijn.
Het geluid wat uit een digitale piano komt is tegenwoordig heel erg mooi. Vaak bestaan alle afzonderlijke toetsen uit een sample van een echte piano (en bij de wat duurdere modellen zelfs meerdere samples). Maar omdat de boventonen van een akoestische piano die meeklinken afhankelijk zijn van de toetsen die bespeeld worden, is het niet mogelijk om voor alle toetscombinaties een serie boventonen mee te samplen. Er zijn fabrikanten van digitale piano’s die een heel eind komen, maar helemaal zal dat nooit lukken.
De prijs kan een nadeel zijn. Ook al heb je voor vanaf 800 euro een hele goede digitale piano, de echte mooie apparaten beginnen in een prijsklasse van 2500-3000 euro. En in die prijsklasse koop je ook een hele mooie nieuwe akoestische piano. Maar nogmaals, voor 800 euro haal je echt een prima instrument in huis. Nieuw.
En om heel eerlijk te zijn, kan ik nog maar één ander nadeel opnoemen, en dat is dat er altijd een stekker in moet. Mocht de stroom uitvallen, dan kun je met een akoestische piano nog gezellig met z’n allen liedjes zingen.
Conclusie
Een algemene conclusie kan ik niet trekken, omdat deze natuurlijk voor iedereen afhankelijk is van wensen en budget, maar hieronder toch een soort van afsluitende samenvatting.
Een digitale piano heeft, op de boventonen na, eigenlijk alleen maar voordelen. Compact, handzaam, te bespelen met koptelefoon en (meestal) te gebruiken als Master Keyboard. Ook de prijs is gunstig en ik combinatie met de fabrieksgarantie kun je je eigenlijk geen bult vallen.
Een tweedehands digitale piano is vaak redelijk prijzig, omdat ze aan kwaliteit niet afnemen naarmate ze ouder worden. Het verschil tussen een nieuwe en tweedehands is dan ook niet (altijd) heel groot. De overweging om dat alsnog een nieuwe te kopen is dan vrij snel genomen.
Een aantal merken digitale piano’s
In dit lijstje een kort overzicht van verschillende merken digitale piano’s, types en prijzen. Er zijn veel meer merken, types en prijzen – en het verdient aanbeveling om je goed te oriënteren. Twee andere merken waar je eigenlijk niet de mist mee in kan, zijn (naast de hieronder genoemde): Technics en Casio,
| Merk |
Type |
Prijs |
| Yamaha |
P115 |
649 |
| Kurzweil |
xxSP4-8x |
899 |
| Roland |
FP-50 |
1299 |
| Kawai |
ES-7 |
1399 |
| Korg |
SV-1 |
1575 |
| Clavia Nord Electro |
5D 73 |
1999 |
| Physis Piano |
K4 Ex |
2399 |
Merken akoestische piano’s
Er zijn (en waren) zo vreselijk veel fabrikanten van akoestische piano’s, dat het ondoenlijk is om daar een selectie uit te maken. Mocht je overwegen een nieuwe akoestische piano aan te schaffen, dan kan ik je eigenlijk alleen maar adviseren om niet voor de goedkoopste te gaan en te rekenen op een uitgave van tussen de 3000 en 5000 euro. Voor de aanschaf van een tweedehands piano wil ik je graag adviseren om goed te gaan kijken (spelen en luisteren) bij gerenommeerde pianohandels. Mocht je elders een mooie piano hebben gezien (bijvoorbeeld van een particulier), dan ben ik altijd bereid je te adviseren – of even mee te gaan om te kijken. Aarzel dus niet om het me te vragen!
Afsluiting
Een heel verhaal is het geworden … hopelijk heb je er wat van opgestoken. Nogmaals, je mag me altijd mailen of bellen als je vragen hebt! Voor nu, een mooie dag en tot gauw!
~ Fred
Naast de vele voordelen, zijn er aan het oefenen van toonladders qua technische en muzikale ontwikkeling geen nadelen. Behalve dan natuurlijk dat je het misschien oersaai vindt, om urenlang toonladders en arpeggios (gebroken akkoorden en meerklanken) te oefenen.
Het is een gegeven dat kinderen sneller leren dan volwassenen. Dat komt omdat kinderen van nature veel, nieuwsgieriger zijn, en veel meer open staan voor nieuwe informatie. Dit enthousiasme voor nieuwe dingen zorgt er voor dat kinderen snel dingen oppikken en onder de knie krijgen. Vroeg beginnen met pianoles kan in dat opzicht zeker lonen.
Er zijn een aantal programma’s verkrijgbaar waarmee je muziek kunt noteren. In mijn ogen is het allerbeste programma: MuseScore. Het is zeer uitgebreid, gebruiksvriendelijk, in vele talen beschikbaar en het is gratis. Gratis, en geen addertjes onder het gras. MuseScore is helemaal gratis.